Glazuur is een dunne glasachtige laag
aangebracht op potten, dakpannen, bakstenen, plavuizen, tegels en andere gebakken materialen om deze te beschermen dan wel te versieren of te verbeteren.
Door het glazuren wordt aardwerk ook minder poreus, waardoor het geschikt wordt voor het bewaren van vloeistof.
De functie van glazuur is:
- het waterdicht maken van het keramische voorwerp
- het versterken van het oppervlak
- het verfraaien van het voorwerp (esthetisch, kleur)
- het beschermen van het voorwerp tegen invloeden van buitenaf (vuil, zuren)
- de duurzaamheid te verhogen
De oorsprong van glazuur
De kennis van het aanbrengen van glazuur op aardewerk dateert tot tenminste 5.000 jaar voor Christus.
De Egyptenaren ontdekten als eerste dat zoutmengsels kralen, ornamenten en kleine beeldjes bedekten met een gladde, ondoordringbare en glanzende, laag. Zij ontdekten ook dat toevoeging van koperhoudende mineralen aan die mengsels prachtige helder blauwe en turkooizen kleuren opleverden.
Zij waren ook de eersten die aardewerk bedekten met glazuur in plaats van het door de klei te mengen. Het wordt aangeduid met faience, dat in Egypte tjechenet, 'het glinsterende' werd genoemd. Egyptisch faience is een glasachtig materiaal dat opvalt door de schitterende blauwgroene kleur van het glazuur. Voor de Egyptenaren symboliseerde faience wedergeboorte en vruchtbaarheid. Ze zagen in de glans van het materiaal de schittering van de zon: de bron van het eeuwige leven.
Formules & Recepten
Het is de Berlijnse keramist professor Seger geweest die in 1871 de algemeen aanvaardde aanduidings- wijze voor de samenstelling van een glazuur heeft uitgedacht.
De Segerformule, de notering, de wijze waarop de elementen worden genoteerd bestaan uit 3 groepen:
- de smeltmiddelen
- de samenbinder,
- De glasvormer
De chemische formule voor een glazuur wordt op basis van bovenstaand schema samengesteld met
de Segerformule. Daarmee kun je een glazuur beschrijven volgens de verhoudingen van de moleculen waaruit
deze is samengesteld.
De onderlinge verhouding van de ingrediënten, gekozen om hun functie, wordt dan vergeleken met de ideale verhouding voor een gewenste temperatuur. Als dat evenwicht wordt aangehouden, zal het glazuur recept deugen. Dat Recept geeft de
gewichts-verhouding van de af te wegen grondstoffen weer. De chemische formule, de Segerformule, geeft de scheikundige verhouding.
Een belangrijk natuurkundig verschijnsel waarmee we te maken hebben bij het smelten van glazuren is het Eutecticum. Wanneer we twee of meer grondstoffen met elkaar mengen zouden we verwachten dat het smeltpunt van het mengsel in het midden tussen de twee smeltpunten ligt. Dit is niet zo. In werkelijkheid komt, zeker bij samengestelde stoffen zoals Frittes en Nepheline Seyenite, het smeltpunt circa 100 graden lager te liggen.
“Assen” kunnen deel uitmaken van het recept van de Seger formule.
Door de toevoeging van as zal de kleur en structuur veranderen. Meestal zal er een spikkel ontstaan.
Afhankelijk van de gewenste kleur zullen er kleurstoffen en/of oxiden toegevoegd worden, hierdoor kun je vele kleuren ontwikkelen.
Onafhankelijk van de toegevoegde stof zal de as altijd het uiterlijk van het glazuur bepalen
Er zijn duizenden recepten.